Bài giảng Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị

Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị QHTT xây dựng đô thị được gọi là quy hoạch chung xây dựng đô thị, nó nhằm xác định phương hướng, nhiệm vụ cải tạo và xây dựng đô thị về phát triển không gian, cơ sở hạ tầng và môi trường sống 3.1. Mục tiêu, nhiệm vụ của quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.1.1. Mục tiêu ( 3 mục tiêu) * Bảo đảm sự phát triển ổn định, hài hòa và cân đối giữa các thành phần kinh tế trong và ngoài đô thị - Quy hoạch xây dựng đô thị là công cụ tích cực và hiệu quả nhất để giải quyết các mối quan hệ bất hòa giữa các cơ sở sản xuất và các hoạt động của thành phần kinh tế trong đô thị cũng như các mối quan hệ của nó với bên ngoài * Bảo đảm sự cân đối và thống nhất giữa các chức năng hoạt động trong và ngoài đô thị - Đô thị ngày càng phát triển, mở rộng nên nó sẽ làm ảnh hưởng, lấn chiếm đất nông nghiệp và các vùng cảnh quan khác. Do đó QHTT sẽ góp phần điều hòa sự phát triển của các bộ phận chức năng trong đô thị với vùng xung quanh một cách phù hợp nhất ( đảm bảo tính an toàn cho đô thị nếu có hậu quả xấu xảy ra) Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.1.1. Mục tiêu * Bảo đảm điều kiện sống, lao động và phát triển toàn diện của người dân đô thị Quy hoạch xây dựng đô thị nhằm nghiên cứu các hình thức tổ chức cuộc sống và cơ cấu chức năng hoạt động của các bộ phận trong đô thị, nhằm tạo điều kiện cho con người có nhiều thuận lợi nhất trong cuộc sống ngày càng cao ở đô thị. Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.1. Mục tiêu, nhiệm vụ của quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.1.2. Nhiệm vụ Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị tập trung giải quyết các nhiệm vụ chủ yếu sau đây: - Đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên, hiện trạng và các thế mạnh hoặc động lực phát triển đô thị, các cơ sở kinh tế kỹ thuật - Luận chứng và xác định tính chất, quy mô dân số, đất đai phát triển đô thị - Định hướng phát triển không gian đô thị - Quy hoạch xây dựng đợt đầu 5- 10 năm - Xác lập các căn cứ pháp lý để quản lý xây dựng đô thị - Hình thành các cơ sở để lập các đồ án quy hoạch chi tiết, các dự án đầu tư Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.2. Xác định tính chất đô thị 3.2.1. Ý nghĩa của vấn đề xác định tính chất đô thị Đô thị được hình thành và phát triển do nhiều yếu tố ảnh hưởng khác nhau do vậy mỗi đô thị đều có tính chất riêng và phụ thuộc vào sự phát triển của thành phố hay các khu vực xung quanh. Do đó: Tính chất đô thị nói lên vai trò và nhiệm vụ của đô thị với các mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của bản thân đô thị đó. Tính chất đô thị có ảnh hưởng lớn đến cơ cấu nhân khẩu, bố cục đất đai, tổ chức hệ thống giao thông và công trình phục vụ công cộng.... Nó còn ảnh hưởng tới hướng phát triển của thành phố. Việc xác định đúng tính chất đô thị sẽ tạo điều kiện xác định đúng phương hướng phát triển cần có của đô thị, làm nền tảng cho việc quy hoạch xây dựng phù hợp với nhu cầu hoạt động của đô thị trước mắt và lâu dài. Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.2. Xác định tính chất đô thị 3.2.2. Cơ sở để xác định tính chất đô thị Để xác định tính chất của đô thị, cần tiến hành phân tích các yếu tố: * Phương hướng phát triển kinh tế của Nhà nước Bao hàm toàn bộ những yêu cầu và chỉ tiêu đặt ra cho từng vùng chức năng trong phạm vi cả nước dựa trên số liệu cơ bản và chiến lược phát triển kinh tế xã hội quốc gia nhằm cân đối hài hòa và tận dụng tối đa tiềm năng sức LĐ cả nước. Trong đó: Tính chất, quy mô, hướng phát triển của đô thị trong vùng đã được xác định và dự báo một cách cụ thể. * Vị trí của đô thị trong quy hoạch vùng lãnh thổ QH vùng lãnh thổ xác định mối quan hệ qua lại giữa các đô thị và vùng lân cận (kinh tế, sản xuất, văn hóa xã hội sẽ xác định vai trò của đô thị với vùng) Nếu chưa có QH vùng ổn định thì việc xác định tính chất đô thị phải dựa trên các số liệu điều tra cơ bản về tài nguyên, các điều kiện khác trong khu vực và vùng lân cận. Thông qua đó thấy rõ MQH và nhiệm vụ của đô thị với các điểm kinh tế, chính trị khác của vùng. Tùy theo quy mô, vị trí, chức năng mà xác định tính chất đô thị. Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.2.2. Cơ sở để xác định tính chất đô thị * Điều kiện tự nhiên Trên cơ sở đánh giá những khả năng về TNTN, địa lý phong cảnh... Có thể xác định những yếu tố thuận lợi nhất ảnh hưởng đến phương hướng hoạt động về mọi mặt của đô thị. Thế mạnh về điều kiện tự nhiên là một trong những điều kiện cơ bản hình thành và phát triển đô thị. - Căn cứ đặc điểm tình hình và khả năng phát triển đô thị mà mỗi đô thị sẽ có tính chất riêng phản ánh vị trí, vai trò về kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội và môi trường. Trên cơ sở đó phân chia thành các loại đô thị khác nhau. Mỗi đô thị ngoài tính chất, chức năng riêng của nó còn có các chức năng hoạt động khác mang tính chất phù trợ cho quá trình phát triển của đô thị. Một thành phố và đô thị chỉ có thể phát triển tốt và hiệu quả trong tổ chức sản xuất và đời sống khi mọi chức năng hoạt động khác được tổ chức hợp lý và phối hợp có hiệu quả với hoạt động chủ yếu của đô thị đó. Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.3. Những nguyên tắc định hướng phát triển không gian đô thị 1. Tuân thủ hướng chỉ đạo của quy hoạch vùng Đô thị phát triển dựa trên sự gắn bó và quan hệ mật thiết với sự phát triển toàn vùng. Quy hoạch vùng đã cân đối sự phát triển cho mỗi điểm dân cư trong vùng lãnh thổ. Do đó QHTT đô thị cần phải có những đề xuất bổ xung sửa đổi các dự kiến và phương hướng quy hoạch vùng đã xác định. Nếu chưa có QH vùng thì định hướng QH đô thị cần thông qua quy hoạch liên đới của vùng đô thị đó. 2. Triệt để khai thác điều kiện tự nhiên ĐKTN là tài sản sã có, vì vậy việc khai thác tà sản này là nhiệm vụ hàng đầu của mỗi đô thị vì cảnh quan thiên nhiên là cơ sở hình thành cấu trúc không gian đô thị. Các giải pháp quy hoạch, đặc biệt là trong cơ cấu chức năng cần tận dụng triệt để các điều kiện tự nhiên nhằm cải thiện và nâng cao hiệu quả của cảnh quan môi trường và hình thành cho đô thị một đặc thù riêng hòa hợp với thiên nhiên. Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.3. Những nguyên tắc định hướng phát triển không gian đô thị 3. Phù hợp với tập quán sinh hoạt truyền thống của địa phương và dân tộc Đây là một yếu tố và nguyên tắc cơ bản đối với mỗi đồ án quy hoạch xây dựng Con người là yếu tố chính của đô thị và ở mỗi nơi thì con người có cách sống khác nhau mang tính đặc thù riêng. Nên việc xác định và xây dựng đô thị phù hợp với đặc thù địa phương là rất quan trọng, nó sẽ đảm bảo tính cân bằng và thực thi cho những nơi dự định xây dựng. 4. Kế thừa và phát huy thế mạnh của hiện trạng Các cơ sở vật chất hiện có của đô thị là rất cần thiết để kế thừa và phát huy nếu chúng phù hợp và cần có vì chúng có vai trò vật chất tinh thần rất cao, ngoài ra nếu chúng ta kế thừa những cái sẵn có thì việc đầu tư cho xây dựng cũng không phá đi nét sẵn có của hiện trạng đồng thời bớt tốn kém. Do đó cần phải kết hợp, phát huy mọi tiềm năng giữa cái cũ và cái mới, giữa truyền thống và hiện đại, đặc biệt chú ý đến các công trình kiến trúc cổ, có giá trị. Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.3. Những nguyên tắc định hướng phát triển không gian đô thị 5. Phát huy vai trò của khoa học kỹ thuật tiên tiến Thiết kế tổng thể xây dựng đô thị cần phải đảm bảo phát huy tốt các yếu tố về kỹ thuật, trang thiết bị hiện đại, đặc biệt là giao thông đô thị. Trong thời đại mới, KHKT phát triển nhanh chóng, nên trong quy hoạch xây dựng phải có những dự kiến dự phòng về kỹ thuật và đất đai để đáp ứng kịp thời những biến đổi cần thiết có thể xảy ra trong quá trình phát triển đô thị. 6. Tính cơ động và hiện thực của đồ án quy hoạch Bất kỳ một đồ án nào khi thiết kế cũng cần phải đề cập đến khả năng thực thi của nó trong từng giai đoạn. Đồ án quy hoạch xác định rất nhiều vấn đề về hướng phát triển trong tương lai của đô thị. Muốn thực hiện tốt ý đồ quy hoạch thì phải xác định được tính cơ động và linh hoạt trong ý tưởng có nghĩa là trước những hiện tượng đột biến về đầu tư xây dựng hoặc những chính sách thay đổi thì chúng ta vẫn có thể thực hiện được phương án và đảm bảo sự phát triển. Chương 3: Quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị 3.4. Quy hoạch xây dựng kỳ đầu ( 5-10 năm) Quy hoạch xây dựng kỳ đầu có nhiệm vụ: 1. Khoanh định các khu vực hiện có và mở rộng, phân loại đất theo chức năng sử dụng: Nhà ở, CN, kho bãi, cây xanh... và các khu vực dự kiến xây dựng trong giai đoạn trước mắt. 2. Phân chia các khu vực đặc thù theo tính chất như khu vực bảo tồn tôn tạo, khu vực phố cổ, khu phố mới... Xác định các chỉ tiêu kỹ thuật, tỷ lệ tầng cao, hệ số sử dụng đất và định hướng quy hoạch kiến trúc 3. Xác định các yêu cầu, biện pháp cải tạo và xây dựng mới bao gồm: xác định mục tiêu và đối tượng đầu tư, các luận chứng tiền khả thi theo thứ tự ưu tiên. 4. Phân loại mạng lưới giao thông đối nội đối ngoại, các đường khu vực. Xác định hướng tuyến chỉ giới đường đỏ, mặt cắt đường và phân kỳ giai đoạn thực hiện các tuyến trước mắt cả bề dài và rộng mặt cắt các tuyến đường dự kiến. 5. Xác định vị trí đầu mối các công trình hạ tầng kỹ thuật được XD trước mắt 6. Xác định ranh giới các đơn vị quy hoạch và đơn vị hành chính phường xã, huyện Đồ án QH xây dựng đợt đầu là cơ sở quan trọng để thực hiện ý đồ QHTT đô thị và phải được nghiên cứu, thông qua cấp có thẩm quyền một cách chi tiết