Kế toán thương mại, dịch vụ - Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam

Vũ Hữu Đức 2011 Hệ thống kế toán Việt Nam TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM CHƯƠNG 9 2 Mục tiêu • Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có thể: – Trình bày sự hình thành và phát triển của hệ thống kế toán Việt Nam. – Giải thích vai trò của các tổ chức lập quy và tổ chức nghề nghiệp về kế toán tại Việt Nam – Giải thích các nội dung cơ bản của Luật Kế toán và các văn bản hướng dẫn – Trình bày vai trò và đặc điểm của hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam – Trình bày kết cấu hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam – Giải thích mối quan hệ giữa kế toán và các định chế liên quan tại Việt Nam 3 Nội dung • Sự phát triển của hệ thống kế toán Việt Nam • Các tổ chức lập quy và tổ chức nghề nghiệp • Luật Kế toán và các văn bản hướng dẫn • Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam • Hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam • Quan hệ giữa kế toán và các định chế liên quan tại Việt Nam 4 Sự phát triển của hệ thống kế toán VN • Trước 1990, hệ thống kế toán VN dựa trên hệ thống kế toán các nước XHCN chủ yếu phục vụ cho DNNN. • Quá trình cải cách – Hệ thống 1990 – Hệ thống thử nghiệm 1994 – Hệ thống 1996 – Luật kế toán 2003 và các chuẩn mực kế toán VN – Hệ thống 2006 Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 1 5Hệ thống kế toán VN hiện nay Luật Kế toán 2003 Chuẩn mực kế toán Nghị định 129, 128 Chế độ kế toán & các quy định khác Luật Kiểm toán độc lập Luật thuế Luật Doanh nghiệp Luật Kiểm toán nhà nước 6 Các tổ chức lập quy và tổ chức nghề nghiệp Quốc hội Chính phủ Bộ Tài chính Hội đồng Quốc gia Kế toán Hội Kế toán Kiểm toán Việt Nam Vụ Chế độ Kế toán – Kiểm toán 7 Luật kế toán Việt Nam 2003 • Hoàn cảnh ra đời • Các nội dung cơ bản • Các văn bản hướng dẫn 8 Hoàn cảnh ra đời • Pháp lệnh Kế toán - Thống kê 1988: Chiếc áo quá chật cho kế toán Việt Nam. • Nhu cầu của quá trình hội nhập Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 2 9Các nội dung cơ bản ƒ Đối tượng chi phối ƒ Các quy định cơ bản về đơn vị, kỳ kế toán ƒ Các yêu cầu cụ thể về sổ sách, chứng từ ƒ Thông tin công khai và báo cáo ƒ Quản lý Nhà nước về kế toán ƒ Hành nghề kế toán ƒ Tổ chức nghề nghiệp. 10 Các văn bản hướng dẫn • Nghị định 128/2004/NĐ-CP • Nghị định 129/2004/NĐ-CP 11 Hệ thống chuẩn mực kế toán VN • Sự ra đời • Cơ cấu hệ thống chuẩn mực • Các văn bản hướng dẫn 12 Sự ra đời của VAS • Xuất phát từ yêu cầu hội nhập kế toán quốc tế • Xây dựng dựa trên hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS, nay là IFRS) • Gồm 26 chuẩn mực được ban hành từ năm 2001 đến năm 2005. Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 3 13 Hệ thống chuẩn mực kế toán VN • Các chuẩn mực cơ bản – VAS 01: Chuẩn mực chung – VAS 21: Trình bày BCTC • Các chuẩn mực cụ thể – VAS 02: Hàng tồn kho – VAS 03: TSCĐ hữu hình – VAS 04: TSCĐ vô hình – VAS 05: Bất động sản đầu tư – VAS 06: Thuê tài sản – VAS 10: Ảnh hưởng của thay đổi tỷ giá hối đoái 14 Hệ thống chuẩn mực kế toán VN • Các chuẩn mực cụ thể (tt) – VAS 14: Doanh thu – VAS 15: Hợp đồng xây dựng – VAS 16: Chi phí đi vay – VAS 17: Thuế thu nhập doanh nghiệp – VAS 18: Các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm tàng – VAS19: Hợp đồng bảo hiểm 15 Hệ thống chuẩn mực kế toán VN • Các chuẩn mực liên quan đến báo cáo tài chính – VAS 22: Trình bày bổ sung BCTC ngân hàng và tổ chức tài chính tương tự – VAS 23: Các sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm – VAS 24: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ – VAS 28: Báo cáo tài chính các bộ phận – VAS 29: Chính sách kế toán, thay đổi trong ước tính kế toán và các sai sót – VAS 27: Báo cáo tài chính giữa niên độ – VAS 30: Lợi nhuận trên cổ phần 16 Hệ thống chuẩn mực kế toán VN • Các chuẩn mực cho tập đoàn – VAS 07: Đầu tư vào công ty liên kết – VAS 08: Các khoản góp vốn liên doanh – VAS 11: Hợp nhất kinh doanh – VAS 25: BCTC hợp nhất và đầu tư vào công ty con – VAS 26: Thông tin về các bên liên quan Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 4 17 Văn bản hướng dẫn • Thông tư 89/2002/TT-BTC • Thông tư 105/2003/TT-BTC • Thông tư 23/2005/TT-BTC • Thông tư 20/2006/TT-BTC • Thông tư 21/2006/TT-BTC • Thông tư 161/2007/TT-BTC thay thế 3 thông tư 89, 105 và 23. 18 Hệ thống kế toán doanh nghiệp VN • Sự phát triển • Giới thiệu hệ thống 2006 – Hệ thống chứng từ – Hệ thống tài khoản – Hệ thống sổ sách – Hệ thống báo cáo tài chính • Giới thiệu hệ thống kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa 19 Sự phát triển • Hệ thống 2006 ban hành theo Quyết định 15/2006/QĐ-BTC – Kế thừa hệ thống 1996 ban hành theo QĐ 1141/1995/QĐ-BTC – Tích hợp các yêu cầu của 26 chuẩn mực kế toán VN đã ban hành. 20 Hệ thống chứng từ kế toán • Quy định việc lập, lưu chuyển chứng từ • Ban hành danh mục chứng từ gồm 37 chứng từ trong đó phần lớn là hướng dẫn. Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 5 21 Hệ thống tài khoản kế toán • Ban hành danh mục hệ thống tài khoản kế toán thống nhất cho doanh nghiệp gồm 86 tài khoản thuộc 9 nhóm. • Hệ thống được bổ sung và điều chỉnh bởi Thông tư 244/2009/TT-BTC 22 HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN KEÁ TOAÙN DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM - TAØI KHOAÛN THUOÄC BAÛNG CAÂN ÑOÁI Taøi saûn ngaén haïn Taøi saûn daøi haïn Nôï phaûi traû Voán chuû sôû höõu Loaïi 1: TS ngaén haïn 11x: Tieàn 12x: Ñaàu tö ngaén haïn 13x: Nôï phaûi thu 14x: TSLÑ khaùc 15x: Haøng toàn kho 16x: Chi söï nghieäp Loaïi 2: TS daøi haïn 21x: TSCÑ 22x: Ñaàu tö daøi haïn 24x: TS daøi haïn khaùc Loaïi 3: Nôï phaûi traû 31x: Vayï ngaén haïn ø33x: Nôï ngaén haïn 34x: Nôï daøi haïn 35x: Döï phoøng phaûi traû Loaïi 4: Voán chuû sôû höõu 41x: Voán kinh doanh vaø caùc quyõ 42x: Laõi chöa phaân phoái 44x: Nguoàn khaùc 46x: Nguoàn kinh phí 8 23 HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN KEÁ TOAÙN DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM - TAØI KHOAÛN THUOÄC BAÙO CAÙO KQHÑKD Doanh thu Chi phí SXKD Loaïi 5: Doanh thu 51x: Doanh thu 52x: C/khaáu, G/giaù 53x: Haøng bò traû laïi Loaïi 6: Chi phí SXKD 61x: Chi phí mua haøng 62x: Chi phí SX 63x: Giaù thaønh, giaù voán, CPTC 64x: Chi phí ngoaøi SX Thu nhaäp khaùc Chi phí khaùc Loaïi 7: Thu nhaäp khaùc 71x: Thu nhaäp khaùc Loaïi 8: Chi phí khaùc 81x: Chi phí khaùc 82x: CP thueá TNDN Loaïi 9: xaùc ñònh keát quaû 9 24 Hệ thống báo cáo tài chính • Ban hành biểu mẫu báo cáo tài chính bao gồm báo cáo tài chính riêng, báo cáo tài chính hợp nhất và báo cáo tài chính giữa niên độ • Quy định thời hạn và địa chỉ phải nộp báo cáo tài chính Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 6 25 Các báo cáo tài chính • Bảng cân đối kế toán • Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh • Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (gián tiếp/trực tiếp) • Bản thuyết minh báo cáo tài chính 26 Hệ thống sổ sách kế toán • Quy định về các loại sổ, cách thức mở sổ, ghi sổ, sửa chữa sổ • Ban hành 5 hình thức kế toán 27 Các hệ thống kế toán khác • Hệ thống kế toán áp dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa • Hệ thống kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp • Hệ thống kế toán ngân hàng • Hệ thống kế toán doanh nghiệp bảo hiểm 28 Quan hệ giữa kế toán và các định chế • Kế toán và thuế • Kế toán và thị trường chứng khoán • Kế toán và kiểm toán Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 7 29 Những thách thức của kế toán VN • Giải quyết quan hệ giữa yêu cầu hội nhập và thực trạng nền kinh tế • Giải quyết quan hệ kế toán và các định chế liên quan • Giải quyết quan hệ giữa nhu cầu đào nguồn nhân lực chất lượng cao và thực trạng nền kinh tế 30 Hội nhập quốc tế - Thực trạng nền kinh tế • Hội nhập quốc tế – Toàn cầu hóa đã dẫn đến sự hình thành các chuẩn mực quốc tế và quá trình hội tụ kế toán quốc tế – Sự phát triển của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và thị trường chứng khoán VN • Thực trạng nền kinh tế – Doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế – Chênh lệch giữa TPHCM, Hà nội và các địa phương 31 Kế toán - các định chế khác • Kế toán – Thuế • Kế toán – Thị trường chứng khoán • Kế toán – Kiểm toán 32 Nguồn nhân lực kế toán • Yêu cầu cấp thiết cho quá trình hội nhập • Thách thức từ nhận thức, năng lực đào tạo và thực trạng của nền kinh tế Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam Khoa Kế toán - Kiểm toán Trường Đại học Mở TPHCM 8